Verhalen in de bergzomer

Onderaards avontuur

Mysterieus paradijs in het eeuwige ijs

Wonderbaarlijke ijsbloemen, mysterieuze holle ruimtes, bevroren watervallen. Twaalf jaar geleden ontdekte de Zillertaler Roman Erler diep in het hart van de Hintertuxer gletsjer een wereldwijd uniek en tot op heden raadselachtig grottenstelsel. Het Natur Eis Palast (natuur-ijspaleis).

Bijna was hij er voorbijgelopen. Maar toen trok deze kleine, misschien 10 centimeter lange spleet aan de rand van een ijswand op de Hintertuxer gletsjer toch nog zijn aandacht. Toen Roman Erler uiteindelijk een eerste blik in de spleet riskeerde, keek hij in een bijna zwart “niets”, iets wat de bergpionier nog nooit eerder had gezien. In een mysterieuze verte van ondoordringbare donkerheid. “Ik voelde gelijk dat daarachter iets bijzonders verborgen lag”, denkt de man met het zware Zillertaalse dialect graag terug aan die bijzondere dag twaalf jaar geleden. Aan hoe hij later met een zware ijshouweel en gebalde Tiroolse oerkracht het kleine gat tot een doorgang op schouderbreedte had opengebroken. Aan hoe het licht van zijn sterke zaklamp pas vele meters verderop werd teruggekaatst door stalactieten van glinsterend ijs. Aan hoe zijn hart van opwinding klopte en hoe zijn adem stokte. Hij wilde destijds onmiddellijk zijn ontdekking delen en uiteraard nam hij als eerste zijn vrouw Marlies Erler mee de buik van de gletsjer in. Zij kwam meteen op het idee waar nu duizenden bezoekers van genieten: “Dit natuurfenomeen moeten we voor iedereen toegankelijk maken!” Zo gezegd, zo gedaan.

Fonkelende verrassingen

Erler praat nu nog steeds over deze bijzondere dagen alsof het gisteren was. We staan bij de ingang van het “Natur Eis Palast”, zoals zijn wonderlijke ontdekking werd gedoopt, maanden nadat deze voor het eerst was betreden. De grote man vertelt over de duizenden uren die nodig waren om het grottenstelsel te onderzoeken en uiteindelijk toegankelijk te maken voor bezoekers. Over honderden meters kabel die gelegd, trappen die uitgehakt en leuningen die gemonteerd moesten worden, zodat ook iedere o zo nieuwsgierige hobby-grotonderzoeker op ontdekkingstocht kon gaan. Op elke hoek wachten fonkelende verrassingen erop bewonderd te worden door bezoekers. Feit is dat Roman Erler intussen kleine en grote ijszalen op drie verschillende verdiepingen heeft ontdekt. De meeste daarvan zijn toegankelijk voor publiek, sommige onderzoekt hij op dit moment zelf en enkele zijn zelfs voor wetenschappelijk onderzoek afgesloten. Terwijl wij als onderaardse gasten in de ban raken van de tot wel acht meter hoge ijsstalactieten, de gigantische bevroren watervallen en vooral de unieke onderaardse waterwereld met boottocht en sup-mogelijkheden, gaat het slechts enkele (ook beklimbare) ijswanden verderop om veel complexere thema‘s.

“Sinds de ontdekking van het Natur Eis Palast
werken wij intensief met onderzoekers uit
de hele wereld samen.”

Roman Erler, ontdekker van de gletsjergrot

Erler: “Sinds de ontdekking werken we intensief samen met wetenschappers uit de hele wereld.” Er worden zeer kleine, levende organismen, bijvoorbeeld extremofiele kiemen en bacteriën die resistenties tegen antibiotica bezitten, onder de wetenschappelijke loep genomen. Maar de experts houdt vooral de vraag bezig, hoe dit gigantische stelsel van onderaardse ruimtes in het hart van de Hintertuxer gletsjer kon ontstaan. “Omdat de basis van de gletsjer hier vastgevroren is, kan het ijs niet naar het dal glijden, zoals anders gebruikelijk is. Maar door druk reageert ijs met plastische vervorming en in de diepere gedeeltes waar de druk intensief is, wordt het ijs weggevoerd. Door trekkrachten ontstaan dan holle ruimtes in het binnenste van het ijs.” Zo ontstond een stelsel van grotten dat in tegenstelling tot “gewone” gletsjerspleten aanzienlijk langer kan bestaan. Vooral één dat in deze vorm nergens anders bestaat!

Spectaculair graafwerk in de diepte. Nogal logisch dat deze kennis de internationale onderzoekersgeest heeft bevleugeld. En ook die van Erler zelf. Om de ontstaansgeschiedenis van de grot grondig te onderzoeken, hakte hij zonder dralen een schacht van meerdere meters breed en 25 meter diep in het gletsjerijs, tot hij de bodem bereikte. Een bijna onmenselijke onderneming die tot slot werd beloond met nog een adembenemende ontdekking. Door een in de schacht aangebracht schietlood kon Erler bewijzen dat de Hintertuxer gletsjer nog geen millimeter bewoog, dit in tegenstelling tot andere gedeeltes. Normaal gesproken glijdt een gletsjer als het ware over een zeer dun waterlaagje, maar niet dit gedeelte, legt hij uit met een serieus gezicht. Hier is de gletsjer aan de basis vastgevroren.

IJzig raadsel. Maar op één vraag bijten de wetenschappers maar ook de gepassioneerde grotonderzoekers zich de tanden stuk: de leeftijd van de gletsjer en het Natur Eis Palast hebben ze tot op heden nog niet kunnen vaststellen. Want het ijs dat het Natur Eis Palast omvat, is aan de basis vastgevroren en losgekoppeld van de hoofdijsstroom. Daardoor kan het ijs, vooral waar het de rotsige gletsjerbodem raakt, wel eens heel oud zijn. Erler: “Normaal gesproken vind je het oudste gletsjerijs, meestal 500 tot 1000 jaar oud, onderaan bij het uiteinde van de tong. Bij het Natur Eis Palast moet het veel en veel ouder zijn.” Dit is echter nog steeds de grote vraag. Maar één ding staat als een rots: Roman Erler zal de ijzige schachten, gangen en catacomben net zo lang onderzoeken tot hij eindelijk een concreet spoor heeft gevonden. En uiteindelijk ook deze vraag kan beantwoorden.

Foto's: Bernhard Huber tekst: Johannes Stühlinger

Zillertal Magazine uitgave zomer 2020

Noch mehr Geschichten aus dem Zillertal

Der perfekte Begleiter für deinen Urlaub: Im Sommer und im Winter