Verhalen uit het natuurpark

Spoorzoeken

Op zoek naar schatten in het Zillertal

Als je op de Pfitscher Joch op zoek gaat naar overblijfselen, ga je bijna 8000 jaar terug in de tijd. Walter Leitner, archeoloog en Katharina Weiskopf, toezichthouder in het hooggebergte-natuurpark Zillertaler Alpen, nemen ons mee naar een fascinerende wereld en laten ons echte schatten zien.

Het zijn voetstappen in een andere tijd. Ze voeren van het huidige Schlegeis-stuwmeer door het adembenemende landschap van het natuurpark omhoog naar de Pfitscher Joch. Terug naar lang vervlogen tijden waarvan wij ons nauwelijks een beeld kunnen vormen. Tenzij je met Walter Leitner op pad bent. De beroemde archeoloog die niet alléén door zijn onderzoek naar de gletsjermummie Ötzi internationale bekendheid heeft gekregen. Hij heeft voor het hooggebergte-natuurpark Zillertaler Alpen dit gedeelte van de Alpenhoofdkam onder de loep genomen en daarbij verbazingwekkende dingen blootgelegd die ons tijdens deze wandeling de ogen zullen openen.

In de voetsporen van de eerste bewoners van het Zillertal

„We hadden al heel lang het vermoeden dat in de steentijd jagers de Pfitscher Joch beklommen hadden,” begint hij zijn verhaal al op de eerste meters van onze bijzondere wandeling te vertellen. “Dus”, zegt hij, “meer dan 8000 jaar geleden werd via bijna alle passen de Alpenhoofdkam overgestoken. De mens was altijd al nieuwsgierig en volgde de grote valleien”. Zoals het Zillertal bijvoorbeeld, tot in de verste hoeken en tot op de hoogste toppen. Altijd op zoek naar nieuwe jachtgebieden waar ze voldoende dieren konden doden om de strenge winter te overleven.

“In dit gebied hebben wij ook nog
mooie gereedschappen van bergkristal gevonden.”

Walter Leitner

De Pfitscher Joch is een goede vindplaats, omdat er veel locaties zijn waar opgravingen plaatsvinden, zogenoemde “sites” zoals het in vakjargon heet. Locaties waar de kans zeer groot is, dat mensen in de steentijd daar nederzettingen hadden en waar nu nog overblijfselen worden gevonden. Leitner: “Dat zijn óf overhangende rotsen die beschermen tegen weersomstandigheden óf verheven plekken die droger zijn en een goed overzicht bieden.” Maar ook de oevers van gletsjermeren. Aan deze oevers lag de steentijdmens op de loer om zijn prooi te vangen, bijvoorbeeld steenbokken en gemzen, die hierheen kwamen om te drinken. Het is dus logisch dat op basis van deze markante feiten, de waarschijnlijkheid nu nog iets te vinden hier het grootst is.

„“Zoals hier bijvoorbeeld.” Leitner wijst naar een rotsblok dat een natuurlijke overkapping vormt. Op deze plek deed zijn team slechts enkele centimeters onder het gras een vondst, waarbij een steenkoollaag en gereedschappen van vuursteen werden ontdekt. En terwijl de 68-jarige verder vertelt, beginnen zijn ogen te glimmen. “In dit gebied hebben wij ook nog mooie gereedschappen van bergkristal gevonden.” Wat tegenwoordig als edelsteen wordt beschouwd, was duizenden jaren geleden ook al waardevol. “Om het bergkristal als pijlpunt of mes te kunnen gebruiken, hoefde men het niet zo intensief te bewerken als bijvoorbeeld vuursteen.” Bergkristal heeft van nature al scherpe kanten en punten, legt de expert uit. “Vondsten van bergkristal zijn zeldzamer dan vondsten van vuursteen.” Dit betekent dat een jager die pijlen had met punten van bergkristal, boven de rest uitstak. “Wij gaan ervan uit dat dit hem ook een speciale sociale status
gaf”, aldus Leitner.

Bovendien had deze jager ook iets van waarde in handen waarmee hij kon handelen. Dit was destijds al een belangrijk aspect in de samenleving. De jagers marchandeerden met elkaar, waardoor gereedschap van de ene plek op de andere plek, soms wel 100 kilometer verderop, terechtkwam. Er zijn bijvoorbeeld messen van dit edele materiaal bij het Gardameer gevonden en omgekeerd op de Pfitscher Joch pijlpunten van hoogwaardig vuursteen, dat alleen in de noordelijke  Kalkalpen en in Beieren voorkomt. Door de vondsten op de Pfitscher Joch kon men meer te weten komen over de manier van leven van de eerste bewoners van het Zillertal en over hun jachtroutes. Het pad door de wereld van de steentijd waarop wij vandaag lopen, was vroeger een belangrijke verbinding tussen het noorden en het zuiden. “In vergelijking met andere paden was dit pad een kortere route”, zegt Leitner. En dat houdt in dat het Zillertal 8000 jaar geleden al een belangrijk dal was voor de mensen die in het Alpengebied woonden. Dus niet alleen voor diegenen, zoals wij vandaag, die hier mooie wandelingen willen maken. Bijvoorbeeld deze wandeling op de Pfitscher Joch.

Foto's: Elias Holzknecht en A. Blaickner Tekst: Johannes Stühlinger

Zillertal Magazin uitgave zomer 2019

Nog meer verhalen uit het Zillertal

Der perfekte Begleiter für deinen Urlaub: Im Sommer und im Winter