Verhalen uit het natuurpark

Helemaal in het wit

Een sneeuwbal met snavel

Het sneeuwhoen is een bijna onzichtbare vogel, die hoog in de Alpen verwondering wekt en waaraan in het Zillertal een apart onderzoeksproject is gewijd.

Het is niet gemakkelijk om iets te zien dat zich vrijwel onzichtbaar kan maken. Maar als je het juiste tijdstip kiest, is het mogelijk. Het juiste tijdstip wil in dit geval zeggen: als je het alpensneeuwhoen met eigen ogen wil bewonderen, moet je niet alleen vroeg uit de veren, maar ook wachten tot het mannetje lentegevoelens krijgt. Als namelijk in april de paringsdrift de overhand krijgt, is de vogel allesbehalve terughoudend.

Kampioen camoufleren

Het is in elk geval de moeite waard om het te proberen, want het sneeuwhoen is een fascinerend beest. Het weet in meerdere opzichten op meesterlijke wijze boven de boomgrens te overleven. Als meester van de camouflage bijvoorbeeld, die zijn verenkleed per seizoen aan de omgeving aanpast: in zijn witte outfit voor de winter is de fantastische vogel nauwelijks van de sneeuw te onderscheiden. In de lente gaat hij met zijn bruingevlekte lentekleed visueel op in de omgeving van steile rotsen, waar hij zich ophoudt. Het is niet gemakkelijk om een sneeuwhoen te zien. Maar menig wandelaar kan het dier wel eens gehoord hebben zonder dat te weten. Want de roep van het sneeuwhoen doet denken aan het zachte gekwaak van een kikker.

"Als je een
sneeuwhoen te zien
wil krijgen, moet je
vroeg uit de veren."

Willi Seifert, directeur natuurpark Zillertal

Het sneeuwhoen is echter ook een meester op het gebied van energiebeheer. Het leeft in de winter heel rustig en op een laag pitje. En dat is ook nodig. Want 's winters, als er nauwelijks voedsel is, is het zaak om heel zuinig met energie om te gaan. Deze eigenschap kan sommige toerskiërs een paar seconden schrik bezorgen. Want vaak fladdert de in de sneeuw bijna onzichtbare vogel pas op het laatste moment weg, als er iemand nadert en de vogel in zijn rust wordt gestoord. En als het hartje winter erg guur wordt, graven de sneeuwhoenders een tunnel in de sneeuw en wachten ze in deze 'iglo' op aangenamere tijden.

Van de vier soorten ruigpoothoenders die in Tirol voorkomen, leeft het sneeuwhoen op de bovenste verdieping van de Alpen: het wil hogerop. Omdat het moet. Deze vogel krijgt namelijk stress als het te warm wordt. De ruigpootcollega's auerhoen, korhoen en hazelhoen daarentegen geven de voorkeur aan een leven in lagergelegen regio's. Waarom deze vogels ruigpoothoenders heten? Omdat hun poten tot aan de tenen met veren bedekt zijn. Als het sneeuwhoen na de winterrust in het voorjaar op zoek gaat naar voedsel, verkent het de omgeving met slome bewegingen. Dat is niet luiheid, maar voorzichtigheid. Want roofvogels vanuit de lucht en vossen en marters op de grond zijn zijn vijanden. Door in het camouflagekleed haast in slow motion te bewegen, worden de overlevingskansen aanzienlijk vergroot. In Japan en Mongolië worden sneeuwhoenders vereerd als symbool voor de heilige bergwereld. In het Zillertal zijn de fascinerende overlevingskunstenaars weliswaar nog niet heilig verklaard, maar ze worden gerespecteerd en beschermd als sympathiek onderdeel van een schilderachtig berglandschap.

Sneeuwhoenders in het Zillertal

Als bijna geen andere vogelsoort staat het sneeuwhoen voor de ruwe wereld in het hooggebergte van het Zillertal. In een onderzoeksproject wil men aan de hand van o.a. veren en uitwerpselen meer te weten komen over zijn leefgewoonten en de verspreiding van de soort in Tirol. De bewegingen van de sneeuwhoenpopulatie in het Zillertal worden in het Hochgebirgs-Naturpark Zillertaler Alpen over een periode van twee jaar systematisch geobserveerd en geregistreerd.

Kenmerken: Het alpensneeuwhoen wordt maximaal 40 centimeter lang en 750 gram zwaar.

Voorkomen: In hooggelegen alpine gebieden vanaf 1.800 meter in open terrein boven de boomgrens.

s

Levenswijze: Sneeuwhoenders overwinteren in groepen, die aan het begin van de paartijd (april) echter uiteenvallen.

Foto: Mauritius Images!minden Pictures en tekst: Wolfgang M. Gran
Zillertal magazine uitgave winter 2020/21

Nog meer verhalen uit het Zillertal

De perfecte begeleider voor je vakantie: in de zomer en in de winter